روز گذشته و حضور حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در مجلس شورای اسلامی برای دفاع از گزینه پیشنهادی برای وزارت نیرو بهانه شد تا او از مهم ترین چالش آینده کشور سخن به میان بیاورد:« بحران آب»، بحرانی که رئیس جمهور تلاش کرد با ارائه آمارها و عددهایی عمق آن را برای نمایندگان مجلس و مخاطبانی که برنامه مجلس را زنده از رادیو گوش می کردند و یا از تلویزیون می دیدند، بیان کنند: « اگر در مصرف آب کشاورزی که ۹۰ و ۸۵ درصد است بتوانیم ۱۰ تا ۲۰ درصد صرفه‌جویی کنیم دست ما باز می‌شود و این امکانپذیر است.» « آمار، ارقام و اطلاعات ما کاملا باید به روز باشد که چه مقدار آب با اضافه شدن جمعیت و نیاز به مواد غذایی، توسعه شهرها، صنعت و گردشگری که با آب ارتباط دارد باید تامین شود...» « در برخی از سدهایی که ساخته شده اکنون به اندازه کافی آب برای ذخیره وجود ندارد و باید گفت تا آنجایی که امکان داشت سدسازی داخل کشور انجام شده و دیگر دست ما در این موضوع خیلی باز نیست...» و در پایان هم گفت:« علت دعوت من از آقای دکتر اردکانیان بخاطر مهارت، تخصص و دانش ایشان در زمینه مساله آب بود. البته معنای این، غفلت از انرژی و برق نیست. آن‌ها هم مهم هستند اما امروز مشکل اول ما آب است.»
اما رئیس جمهور درحالی از اهمیت بحران اب گفت که این روزها برخی از کارشناسان برای حل بحران آب از واردات سخن به میان می آورند و پرسش اصلی این است که آیا امکان واردات آب از کشورهای دیگر وجود دارد؟ ایران به صورت کلی در منطقه ای خشک از نظر بیشتر جغرافیایی واقع شده است و همسایه های کشورما در جنوب، شرق و غرب خود با بحران های خشک سالی و کمبود آب مواجه هستند تا جایی که در جنوب کشور، اکثر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از طریق آب شیرین کن ها، منابع آب مورد نیازشان را تامین می کنند. اما به جز همسایگان جای گرفته در جنوب، شرق و غرب کشور شاید ایران بتواند از همسایه های شمالی همچون روسیه و کشورهای آسیای میانه آب وارد کند؛ موضوعی که البته از نظر استراتژیک و سیاسی برای کشور می تواند تبعات بسیار سختی داشته باشد. ولی در صورت نبود چاره به اعتقاد کارشناسان تنها راه و مسیر واردات آب از کشورهای همسایه به کشورهای شمالی باز می گردد. در این میان البته روسیه و به خصوص تاجیکستان می توانند مهم ترین کشورهایی باشند که ایران امکان واردات آب را از آن ها دارد، کشورهایی که از نظر منابع آبی با ذخایر چشم گیری رو به رو هستند. سال گذشته عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس بیگی از مذاکره با تاجیکستان برای صاردات آب به ایران خبر داده بود:« در حال مذاکره با کشورهای همسایه هستیم تا آب موردنیاز را خریداری کنیم، برخی از این کشورها نسبت به جمعیت و وسعت خودشان آب فراوانی دارند به عنوان مثال تاجیکستان بالغ بر ۲۵ برابر نیاز خود آب دارد که به دریای سیاه و سیبری سرریز می شود ما با این کشور در حال مذاکره هستیم تا بتوانیم آب مورد نیاز را خریداری کنیم.»
البته نکته مهم درباره ذخایر آب در آسیای میانه اختلاف کشورهای این منطقه با یکدیگر سر این منابع است تا جایی که حتی برخی از مقامات ارشد این کشورها احتمال بروز جنگ آب در سال های آینده را پیش بینی کرده اند. تاجیکستان و قرقیزستان که رودخانه های بزرگ آسیای میانه از آن ها سر چشمه می گیرد و ابتدا می گذرد به استفاده از منابع آب برای احداث نیروگاه های برقابی و کشاورزی گسترده تاکید دارند و این در شرایطی است که کشور های پایین دست مانند ازبکستان، قزاقستان و ترکمنستان چنین اقدامی را موجب از بین رفتن منابع آبی و اختلال در کشاورزی خود می دانند. این کشورها معتقدند همین نبود مدیریت منابع در سال های گذشته باعث خشک شدن دریاچه آرال و شکل گیری بحران زیست محیطی در این منطقه شده است. سال گذشته رئیس جمهوری ازبکستان درجریان دیدارش ازآستانه پایتخت قزاقستان گفته بود: «امکان دارد مسائل آب وانرژی آسیای میانه آن چنان پیچیده شود که این وضعیت نه تنها باعث مخالفت ها بلکه به جنگ منجر شود».
آب شیرین کن ها چاره ای اساسی
در کنار واردات آب یکی از مهم ترین اقداماتی که دولت می تواند برای حل بحران آب در پیش بگیرد، راه اندازی آب شیرین کن های صنعتی و بزرگ در جنوب کشور و در حاشیه خلیج فارس است، اتفاقی که البته به زیست بوم منطقه می تواند آسیب هایی وارد کند ولی در سال های گذشته کشورهای جنوب خلیج فارس از آن برای تامین منابع مورد نیازشان بهره بسیار برده اند. براساس آمارهای رسمی کشورعربستان سالانه بالغ بر ۹میلیارد متر مکعب و کشورهای کویت، امارت، قطر و بحرین سه میلیارد متر مکعب آب شیرین می کنند، راهی که با در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی ایران هم می تواند در پیش بگیرد.
صرفه جویی و مدیریت منابع
در کنار این راه ها ولی اصلی ترین روشی که برای خروج از بحران کنونی آب در کشور باید در پیش گرفته شود، موضوع صرفه جویی و مدیریت منابع بسیار محدود است، اتفاقی که می تواند در مرحله اول روند سریع رشد بحران آب در کشور را کند سازد و در مرحله بعد بحران را به بهترین شکل مدیریت کند.
ارسال نظر